ساترا در برابر جوکر؛ نبرد تکراری پهلوان پنبه با دشمن فرضی | پاسکاری رسانه‌های خاص و ساترا برای مهار صنعت سرگرمی در حد استانداردهای صداوسیما

رویداد۲۴ | فاطمه کریمخان: همین‌قدر می‌دانیم که «جوکر۲» و سریال «غربت» را ساترا توقیف کرده است. به چه دلیل؟ این کمی مبهم است. روز شنبه، ساترا بیانیه‌ای داد و در جملاتی مبهم گفت این دو محصول «بدون طی فرایندهای قانونی» منتشر شده‌اند. البته این نهاد در ابتدای بیانیه‌اش گفته بود که این کار را «نظر به طرح برخی انتقادات و شکایات مردمی در سامانه ساپرا» و همچنین «تماس‌ها و شکایت‌های تلفنی» انجام داده است. همان اول مشخص نبود که اگر محصولی بدون طی فرایند قانونی منتشر شده چرا ساترا باید منتظر «طرح برخی انتقادات و تماس‌های تلفنی» می‌مانده.

کم‌کم، نقل‌ها متفاوت شد. مثلا یکشنبه و در روز اربعین، یک نفر که خودش را «عضو شورای راهبری مجمع رصتا، مجمع تحلیلگران ساترا» معرفی کرده گفته مشکل ساترا با «جوکر زنان» نیست، بلکه مشکل با سرتا پای «جوکر» است! و خبر داده که نهاد مطبوعش، یعنی «ساترا» از جوکر شکایت قضایی خواهد کرد!

بیشتر بخوانید:

ببینید| اولین تیزر از حضور زنان در «جوکر ۲»

احسان علیخانی کیست؟

برای این که دست‌تان بیاید داستان از چه قرار است، باید یک مقداری در زمان به عقب برویم. بعد از این که صدا و سیما فضا را چنان به برنامه‌سازان تنگ کرد که همه شروع به مهاجرت به «پخش خانگی» و «پخش اینترنتی» کردند، صدا‌و‌سیما که کلاه خودش را پس معرکه دید از این در درآمد که «ما باید به محتوای هر چیزی که قرار است برای عموم پخش شود نظارت کنیم» تا پیش از این، صدور مجوز تولید محصولات نمایشی با وزارت ارشاد بود، فیلم و سریال و تئاتر و ... به شورای مجوز می‌رفتند و از آنجا پروانه نمایش می‌گرفتند و می‌رفتند دنبال کارشان، برای همین هم سینما و البته تئاتر و پخش خانگی اغلب در استنداردهای نمایش موضوعات اجتماعی دو سه قدمی از تلویزیون جلوتر بودند. با همه‌گیرشدن پخش خانگی، داستان داشت عوض می‌شد که صدا و سیما با «ساترا» یا «سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی» از راه رسید که اسب را دهنه بزند!

وظیفه این سازمان که از سال 98 و با صدور بخشنامه‌ای توسط ابراهیم رییسی رییس وقت قوه قضائیه تثبیت شد «صدور مجوز برای فعالیت در زمینه صوت و تصویر فراگیر» است، یعنی تسری استانداردهای صدا و سیما به تمام تولیدات فرهنگی در همه زمان‌ها و همه مکان‌ها و همه سکوهای پخش.

این اولین‌بار نیست که ساترا جلوی پخش یک برنامه پخش خانگی را می‌گیرد، و تهدید می‌کند که از برنامه‌سازان به قوه قضائیه شکایت می‌کند. اسامی بسیاری از سریال‌هایی که در سال‌های اخیر از شبکه نمایش خانگی پخش شده در لیست بلند‌بالای محتواهایی است که صدای ساترا را در آورده، سریال‌هایی مانند «جادوگر»، «یاغی» و «نوبت لیلی» تنها برخی از اسامی این لیست هستند، ایجاد مساله بر سر تولید و پخش برنامه «اسکار» مهران مدیری، و حالا مساله‌سازی برای «جوکر» و سریال «غریب» را باید به این لیست اضافه کرد. مساله‌سازی ساترا برای پخش خانگی تا جایی پیش رفته است که در سال‌های اخیر سکوهای نمایشی مانند فیلیمو و نماوا بارها از طرف ساترا به دلیل آنچه «پخش محتوای بدون مجوز» نامیده می‌شود با تهدید شکایت و حتی تعطیلی رو‌به‌رو شده‌اند.

در اغلب این موارد اعتراضات هم یک روند ثابت طی شده است. یک رسانه فرعی ادعا کرده است که فلان کلمه و جمله در فلان سریال یا فلان نگاه این بازیگر به آن یکی به غیرت مردم برخورده است و خوشبختانه در حالی که «ایمان و امان به سرعت برق» در حال خروج از صفحه روزگار بودند مدیران ساترا قهرمان‌وار وارد صحنه شده و برای حمایت از معصومیت دیدگان آزردهٔ مخاطبان بی‌پناه جلوی پخش محصولات رسانه‌ای را گرفته‌اند، تولید‌کننده‌های آنها را متهم و تهدید کرده‌اند و تا تهدید تعطیلی سکوها هم پیش رفته‌اند.

همین اتفاق حالا در مورد غریب و جوکر تکرار شده، نزدیکان به ساترا می‌گویند «غریب» محتوایی دارد که هم‌وطنان عرب زبان را آزرده کرده است و دادستانی راساً جلوی پخش آن را گرفته است، اما در مورد «جوکر» کارزار جمع‌آوری امضا علیه این برنامه بعد از پخش اولین قسمت این نمایش با حضور زنان آغاز شده است. خبرگزاری فارس ادعا کرده کارزاری با عنوان «حیازدایی با چاشنی خنده در جوکر» تا به حال شش هزار امضا جمع کرده است و وقت آن است که مسئولان در این مورد وارد شوند، مسئولان هم درحالی که کارزار در فارس علیه جوکر زنان است، جوکر به صورت کلی را هدف گرفته اند و قصد دارند مانع ادامه ساخت و پخش آن شوند.

گفته می‌شود که در برخی موارد مانند این، مساله با اعلام آمادگی تولید‌کنندگان محتوا برای ساختن محصولات نمایشی برای تلویزیون حل شده است. یک خبرنگار حوزه رسانه به رویداد۲۴ می‌گوید مشکل برنامه «اسکار» مهران مدیری بعد از آن که قبول کرد برای تلویزیون هم برنامه بسازد حل شد و حالا تلویزیون قصد دارد با اعمال فشار بر برنامه «جوکر» همان مسیر را با احسان علیخانی هم تکرار کند. رویداد۲۴ نمی تواند این اظهارات را تایید یا رد کند.

برخی دیگر از ناظران ماجرا را کمی پیچیده‌تر می‌بینند و با اشاره به شکست جریان حامی سعید جلیلی در انتخابات، جلوگیری از پخش «جوکر» را نوعی مقابله و به تعبیری «انتقام جویی» از مردم می‌دانند؛ با در نظر گرفتن سابقه ساترا و صدا‌و‌سیما در مقابله با محصولات رسانه‌ای که خارج از سازمان ساخته می‌شود این اظهارات به نظر نادقیق می‌آید.

معلوم نیست قسمت بعدی «جوکر» با حضور زنان یا مردان بتواند راه خودش را به پخش خانگی باز کند یا نه، وضعیت سریال «غریب» هم در هاله‌ای از ابهام است و سرنوشت آن مشخص نیست. فعلاً تنها چیزی که می توان به قطعیت گفت این است که در حالی که اغلب اقتصادهای نوظهور جهان از هند و کره گرفته تا ترکیه و برخی کشورهای آمریکای جنوبی در حال خلق شغل و پول و صادرات فرهنگی از طریق تولید محصولات نمایشی هستند، تنگ‌نظری حاکم بر تولید محصولات نمایشی در ایران نه تنها کشور را از کسب درآمد محروم کرده بلکه صادرات فرهنگی را هم به شدت تحت تاثیر قرار داده است. با پخش هزاران‌باره مختار و یوسف پیامبر در کشورهای منطقه و آن هم از آنتن شبکه‌های برون‌مرزی صدا‌و‌سیما نمی‌توان روی عدم‌‌النفعی که در این عرصه به ضرر فرهنگ و اقتصاد کشور تمام شده است سرپوش گذاشت. این تازه جدای از رها کردن فضای باز بازار مصرف محصولات فرهنگی کشور در برابر تولیدات خارجی زبان محصول لبنان، ترکیه، هند، کره، آمریکای جنوبی و ... است!